Wičhóoyake Kiŋ: Hokšíčhaŋlkiyapi Tȟa-šína Kiŋ

Itówapi kiŋ lé Kathy Sigle káǧe

Ella Deloria lé owá égnake

Kȟoškálaka waŋ líla theȟílapi yuŋkȟáŋ hé šiná waŋ wašté na taŋyé ȟčiŋ ipátȟapi čha íŋ s’a škhé. Óhiŋniyaŋ ahókiphiŋ na nakúŋ waŋkál ečé otkékiya škhé. Yuŋkȟáŋ haŋhépi waŋ él, tuwá manúŋ éyaya čha íhiŋhaŋni yuŋkȟáŋ tákuni otké šni kiŋ waŋyáŋkiŋ na líla ičháŋtešiča ké.

Héčhena okíle iyáyiŋ na yá-haŋ yuŋkȟáŋ uŋgná igmú tȟáŋka waŋ khušéya hinážiŋ na hekíye, “Tókhiya lá hwo, Tȟakóža? Lečhála lógna nitȟá šiná k’uŋ yuhá glápe ló, hé é čha oyákile héčiŋhaŋ. Čha héčhena akítuŋwe yá yo, Tȟakóža. Hó éyaš, táku tókȟa háŋtaŋš ečháš anámataŋ yo,” eyá ké.

Čha hetáŋhaŋ yá-haŋ yuŋkȟáŋ heháŋl ziŋtkála waŋ ptehíŋčičila eyápi héčha waŋ kál yaŋká čha él í ké. Watȟéšlaka waŋ sápa čha pȟóštaŋ na akíš’aš’a nážiŋ škhé. Kȟoškálaka k’uŋ él í eháŋl ayáštaŋ iyéyiŋ na heyá ké, “Tȟakožá, šiná okíle lé kiŋ lé él táku tókȟa séhiŋgle kiŋháŋ anámataŋ yo,” eyá ké.

Akhé tȟatȟáŋka waŋ él í yuŋkȟáŋ íŋš-eyá heyá ké, “Tȟakóža, táku tókȟa kiŋháŋ anámataŋ yo,” eyá ké. Héčheš waná yá-haŋ yuŋkȟáŋ čhaŋmáhel thípi waŋ háŋ čha ektá í ké. Itȟáŋokšaŋ makȟá kiŋ ok’ósk’osyela sutáya yuŋká čha él wakȟáŋyaŋ čhaŋhúta ič’íčhaǧe. Ečhél nážiŋ yuŋkȟáŋ wikȟóškalaka waŋ tȟa-šína k’uŋ hé íŋ čha hináphiŋ na tȟéhaŋ ayúta nážiŋ ké. “Tóhaŋniš ká čhaŋhúte kiŋ kál hé šni ’uŋ,” eíč’iyiŋ na thimá khiglá ké.

Wáŋčagna akhé kȟoškálaka k’uŋ kiwíčhaša na ektáwapȟaya iyáyiŋ na heháŋl čhaŋókpaŋ puŋpúŋ héčha ič’íčhaǧiŋ na thi-kȟáŋyela yuŋká ké. Čhaŋkhé wikȟóškalaka uŋ akhé hináphiŋ na tȟéhaŋ ȟčiŋ ayúl nážiŋ na heháŋl akȟóketkiya yá tkȟáš akhé kiwíčhaša hiŋgníŋ na nážiŋ hiyáyiŋ na ilázata hiyú na šiná uŋ hé khi-wáčhiŋ. Wikȟóškalaka kiŋ ǧahé s’e howáye éyaš yušlóg khí na gluhá thiyátakiya napȟá ké.

Yuŋkȟáŋ wíŋyaŋ kiŋ tȟatȟáŋka gnaškíŋyaŋ ič’íčhaǧiŋ na khuwá ahíyu na ahíkigleǧiŋ kte s’eléčheča uŋkȟáŋ wana ptehíŋčičila uŋ hé anátaŋ na, “Tȟuŋkášila, táku waŋ makté kte ló,” eyá čha ptehíŋčičila k’uŋ glakíŋkiŋyaŋ khušéya kiŋyáŋ čha tȟatȟáŋka k’uŋ inážiŋ na kičhí kičhíziŋ na ičhúŋhaŋ sémni k’uŋ líla napȟá ké. Yuŋkȟáŋ tȟatȟáŋg-gnaškíŋyaŋ kiŋ ptehíŋčičila kiŋ tóškhe ktéla naíŋš gnáye lakȟa akhé kigléǧiŋ kte s’eléča čha nihíŋčiya kú naháŋ igmú tȟáŋka uŋ hé tókhiyataŋhaŋ khušéya hinážiŋ čha oȟláthe iyáyiŋ na, “Tȟuŋkášila, táku waŋ makté kte ló,” eyá čhaŋkhé íŋš heháŋl tȟéhaŋ tȟatȟáŋg-gnaškíŋyaŋ kičhí kičhíza škhé.

Tȟéhaŋ yuŋkȟáŋ waná igmú tȟáŋka kiŋ éonašloke lakȟa akhé kigléȟ kiníl aú yuŋkȟáŋ ȟčeháŋl tȟatȟáŋka ȟčalá k’uŋ hé khušéya hinážiŋ čha él kaslóhaŋ gliȟpáyiŋ na niyášnišni, “Tȟuŋkášila, táku waŋ makté kte ló!” eyá čha khušéya glogló nážiŋ na waná tȟatȟáŋg-gnaškíŋyaŋ k’uŋ hihúŋni ké. Itȟókab iglúwiŋyeya yélakȟa áta ú kiŋ héhaŋni našlóg itkób iyáyiŋ na tȟatȟáŋg-gnaškíŋye k’uŋ thezí woȟlél iyéya čhaŋkhé t’á škhé.

Hó čha tȟatȟáŋka waŋ ókiye k’uŋ táku wóyuha waštéšte; makȟátȟo, šiná lúta kȟókȟo k’ú, na hetáŋhaŋ oyáte thípi ektá khí škhé. Yuŋkȟáŋ tȟéhaŋ tókȟaȟ’aŋ úŋ čha húŋku na atkúku kiŋ nuphíŋ tȟéhaŋ čhéyapi kač’úŋ ištáǧuŋǧapi, na nakúŋ wašíglapi uŋ íyak’ak’ayela glašlápi na úŋšiye ȟčiŋ čhaŋtéšilya yaŋkápi háŋl él glí ké.

Čhaŋkhé maǧážu mní eyá ičú naháŋ ištá kiŋ awíčhakaštaŋ na uŋ ištá wičhákičiyužaža na heháŋl tuŋwáŋpi škhé. Nakúŋ natá kiŋ ál’ataya slawíčhayiŋ na pȟehíŋ wičhákičičakča na kaháŋskeya wičhákičičasto na uŋ pȟehíŋ háŋskaska uyéwičhakhiye. Na heháŋl eháŋni s’e pȟehíŋ kiŋ háŋskeskeya wičhákičisuŋ na ištá kȟó wáblesye-wičháya čha líla phikílapi škhé. Heháŋyela oíhaŋke.