top of page

ihaŋble

Wičhóoyake Kiŋ: Anúŋg Ité Waŋ Wikȟóškalaka Waŋ Gnáye

 

Ella Deloria lé owá égnake

 

Eháŋni oyáte waŋ wičhóthi yuŋkȟáŋ él wikȟóškalaka waŋ wíŋyaŋ wašté čha thí na líla waštélakapi škhé. Waúŋšila na nakúŋ ksápa čhaŋkhé wičháša kiŋ iyúha asčúpi na yúzapi kta čhíŋpi khéš wičála šni škhé.

           

Yuŋkȟáŋ aŋpétu waŋ él kȟoškálaka waŋ líla ówaŋyaŋg wašté čha tókhiyataŋhaŋ hí na okhíya škhé. Héčhel éš wikȟóškalaka waŋ iglúotheȟike k’uŋ hé líla waštélakiŋ na hiŋgnáyiŋ kta kéya škhé. Hó éyaš, huŋkáke kiŋ owíčhakiyake šni. Ée kȟoškálaka kiŋ kičhí naȟmála iyáyiŋ kta iglúštaŋ na uŋ anáȟmeya iglúwiŋyeya na wasná, háŋpa kȟókȟo iíč’ikču na waktá apȟé yaŋká škhé.

           

Ičhíŋ héčhel iwáhoye: “Toháŋl thilázata hóphimičiye kiŋháŋ heháŋl hinápȟa yo; uŋkíyayiŋ kte ’uŋ.” Yuŋkȟáŋ waná ȟtaíyokpaza háŋl tuwá uŋgná thilázata hóphičiya ké. Hó čha wikȟóškalaka uŋ čhápala waŋ waníyaŋpi yuhá čha ikíkču na héčhena hináphiŋ na kȟoškálaka kiŋ thilázata pȟámahel ičhóma nážiŋ čhaŋkhé kičhí iyáya ké.

           

Líla yápi na blé waŋ šmá čha óhuta kiŋ él ihúŋnipi yuŋkȟáŋ kȟoškálaka kiŋ, “Hó, nuŋwáŋ iblúweǧiŋ kta čha čhaŋkȟáhu akáŋl ímayotaka yo,” eyá ké. K’éyaš wikȟóškalaka kiŋ ečhúŋ čhíŋ šni yuŋkȟáŋ wáŋčag kȟoškálaka kiŋ líla čhaŋzékiŋ na íšiŋkčhiŋ heyé, “’Él íyotaka yo,’ epȟé! Ečhánuŋ šni kiŋháŋ mni-máhel iȟpéčhiyiŋ kte ’uŋ,” eyá ké.

           

Líla kȟokípȟa čha wikȟóškalaka kiŋ ečhél ečhúŋ ké, agná nuŋwáŋpi uŋspé šni kiŋ hé uŋ. Waná nuŋwáŋ yápi na wikȟóškalaka k’uŋ čhaŋkȟáhu akáŋl yaŋkíŋ na nažúte kiŋ él étuŋwaŋ yaŋká yuŋkȟáŋ abléziŋ na héčhiyataŋhaŋ nakúŋ ité yukȟáŋ škhé. Lé “Anúŋg Ité” ewíčhakiyapi kiŋ héčha škhé.

           

Kȟoškálaka waŋ waštélake k’uŋ hé eháŋk’uŋ lé é šni kiŋ nakéš abléziŋ na líla waȟtélašni na nakúŋ hiŋyáŋsgla ké. Iyúweȟ khinážiŋpi na khiyéla čhaŋmáhel wakhéya waŋ líla tȟáŋka čha etáŋhaŋ šóta izíta-haŋ yuŋkȟáŋ él ípi ké. Yuŋkȟáŋ héčheglala wičháša kiŋ, “Maȟwá yeló. Heyómičile yo, kȟoháŋ mištíŋmiŋ kte ’uŋ,” eyá ké.

           

Čhaŋkhé waȟtélašni uŋ alóslos hiŋglé éyaš kȟaŋyéla hiyúŋka čha heyókičile na ečhél yuíštiŋma ké. Yuŋkȟáŋ matȟápiȟ’a eyá líla čikčík’alapi čha héyawičhaya čha hená é čha pȟehíŋ kiŋ égna psípsil úŋpi ké. Čhaŋkhé íŋyaŋ blaská núm ičú na matȟápiȟ’a waŋží oyúspa čháŋšna hél ikásli kat’á ké; íŋyaŋ kiŋ okógna éwičhagnakiŋ na šna íŋyaŋ kiŋ íčhiyapȟa uŋ.

 

Ečhél líla Anúŋg Ité kiŋ yuíštiŋma čha waná kiksúyešniyaŋ ȟpáye kiŋ heháŋl, pȟehíŋ kiŋ líla háŋskaska čha etáŋ ičú na tȟošú waŋ él iyákaškiŋ na akhé húŋȟ tȟošú tȟókeča waŋ ektá éiyakaškiŋ na héčhel iyáza áya ké. Héčhuŋpi-s’e thiyókawiŋȟ glihúŋni čhaŋkhé iktómi tȟawókaške s’e híŋ na čhokáŋyaŋ Anúŋg Ité k’uŋ ȟpáya ké.

 

Wáŋčagna čhápala k’uŋ hé ikíkču na thiyátakiya gličú ké. Íŋyaŋkapi ečé ečhúŋ na waná thíkhiyela kú yuŋkȟáŋ blé waŋ šmá čha glakíŋyaŋ ȟpáya čha ektá khihúŋni na tókȟa iyúweǧe šni ké. Čha éna íyotakiŋ na líla čhéya ké. Héčhena čhápa kiŋ čháŋ óta yaksáksa škáŋ naháŋ íyečhana čheyáktȟuŋpi waŋ kaȟ-yúštaŋ čhaŋkhé él alí gliyúweǧapi ké.

 

Uŋmá ečhíyatahaŋ waná makȟá alípi yuŋkȟáŋ tuwá wičhílazata páŋpaŋ ú čhaŋkhé wikȟóškalaka kiŋ hakíkta uŋkȟáŋ Anúŋg Ité k’uŋ hé é čha napé apáhaha étkiya íŋyaŋka ké. Óhuta kiŋ él hinážiŋ na íŋš-eyá waná čheyáktȟuŋpi k’uŋ hé alí wačhíŋ k’éyaš líla očík’ala kiŋ uŋ iwáŋyaŋg ȟ’aŋhíya ú čha kȟoháŋ čhápa kiŋ itkób yužúžu áyiŋ na čhokáya í ȟčeháŋl Anúŋg Ité kiŋ okápsagyiŋ na mnít’a škhé.

 

Héčhena wikȟóškalaka k’uŋ čhápa kiŋ alókiksohiŋ na líla íŋyaŋg ečé gníŋ na thiwégna khí čhaŋkhé áta ok’óka škhé. Huŋkáke kiŋ líla wíyuškiŋpi na nakéš kȟoškálaka waŋ Anúŋg Ité kiŋ é kúŋze uŋ hé hiŋgnáyaŋ škhé. Čhápala uŋ hé theȟílapi na taŋyáŋ yuhápila čha wičhóthi kiŋ hél áta waúŋkaič’ilala škhé. Heháŋyela oíhaŋke.

bottom of page